سیستم ایمنی مانند اثر انگشت منحصربه فرد است - وبلاگ لوازم آشپزخانه

به گزارش وبلاگ لوازم آشپزخانه، آلبرت هِک، استاد شیمی و علوم داروسازی دانشگاه اوترخت آلمان، در مقاله ای در وبسایت کانورسیشن به یافته های تازه تیمش درباره یگانگی عملکرد سیستم ایمنی بدن افراد پرداخته است.

به نظر می رسد که هر شخص سیستم ایمنی منحصربه فردی دارد. پروفسور هک و همکارانش پس از جدول بندی پادتن ها در خون افراد سالم و بیمار بود که به این تنوع در سیستم ایمنی افراد پی بردند. این یافته به اسم مثال می تواند روشن کند چرا برخی واکسن های کوویدـ19 در برخی افراد اثربخشی کمتری دارد و در عین حال، امکان شناسایی و دریافت پادتن های موثر از بدن افراد برای استفاده در درمان سایرین را ممکن می سازد.

در زندگی روزمره، بدن ما با عوامل بیماری زایی روبه رو می گردد که برای ورود، به حقه های هوشمندانه ای متوسل می شوند و هدفشان در اختیار گرفتن کنترل بدن است. اما خوشبختانه، بدن به دفاع محکمی در برابر آن ها، یعنی سیستم ایمنی، مجهز است.

سیستم ایمنی کارآمد بدن را قادر به مبارزه با اغلب عوامل بیماری زایی می نماید که مدام بدن را آماج تهاجم قرار می دهند. بخشی از زرادخانه بدن برای خنثی سازی عوامل بیماری زا، مولکول های پروتئینی موسوم پادتن اند. این پادتن ها در خون به وفور یافت می شوند. پادتن ها در بدن می چرخند تا اولین خط دفاع در برابر عوامل بیماری زای تازه ناخوشایندی باشند که از راه می رسند.

هر عامل بیماری زا به انبار مهمات خاص یا همان پادتن های ویژه ای نیازمند است تا بدن به شیوه ای موثر با این عوامل مبارزه کند. خوشبختانه، بدن ما را به اسبابی مجهز نموده است که میلیون ها و شاید میلیارد ها پادتن گوناگون می سازد. اما تمامی آن ها نمی توانند در آن واحد ساخته شوند، اغلب هر پادتن خاص فقط هنگام مواجهه با عامل بیماری زای تعیینی ساخته می گردد.

اگر به میکروب آلوده شویم، به پادتن هایی برای حمله و کشتن آن میکروب ها مجهز می شویم. اگر به ویروس کرونا آلوده شویم، پادتن هایی می سازیم که ویروس را بی اثر کند و هنگامی که به آنفلوانزا دچار می شویم، باز هم پادتن های متفاوتی می سازیم.

پیش تر، تعیین نبود در هر لحظه بدن چه تعداد پادتن های متفاوت می سازد که در خون ما پدیدار می شوند. بر اساس برآورد بسیاری از دانشمندان، این پادتن ها چندین میلیارد و از همین رو، تقریبا شمارش ناپذیرند. پروفسور هک و همکارانش با استفاده از چند قطره خون و فناوری موسوم به طیف سنجی جِرمی، پیروز شدند شماری از پادتن های گوناگون در خون را میزان بگیرند و به برآوردی از تراکم دقیق هر پادتن برسند.

کشف دو مورد اعجاب آور

گرچه از منظر تئوری، بدن ظرفیت ساخت تریلیون ها پادتن متفاوت را دارد، اما اولین مورد اعجاب آور این بود که در جریان خون هر دو گروه افراد سالم و بیمار، چند ده هزار پادتن تعیین با تراکم بالا موجود بود.

در حین رصد این مساله که آن هم با دسترسی به فقط چند قطره خون بود، مورد اعجاب آور دوم پدیدار شد. سیستم ایمنی بدن، از فرد به فرد، واکنشی بسیار متفاوت به عوامل بیماری زا نشان می داد؛ هر فرد نمودار پادتنی منحصربه فردی داشت و تراکم این پادتن ها هنگام بیماری و پس از واکسیناسیون، تغییری منحصربه فرد داشت. این یافته ها می تواند شرح دهد که چرا برخی افراد بیش از سایرین مستعدند به آنفلوانزا و کوویدـ19 مبتلا شوند یا چگونه برخی افراد زودتر بهبود می یابند.

پیش از این یافته ها، دانشمندان ترسیم دقیق ترکیب بسیار پیچیده پادتن ها در خون را ناممکن می پنداشتند. اما طیف سنجی جِرمی مواد را بر حسب ترکیب مولکولی شان از هم جدا می نماید و از آن جا که هر پادتن خاص ترکیب مولکولی تعیینی دارد، پروفسور هک و همکارانش با استفاده از شیوه ای اصلاح شده، پیروز شدند تک تک پادتن ها را میزان بگیرند.

این شیوه برای میزان گیری نمودار پادتنی حدود 100 نفر، از جمله بیماران مبتلا به کرونا و افرادی که با واکسن های گوناگون کوویدـ19 واکسینه شده بودند استفاده شد و حتی یک نمونه پادتن مشاهده نشد که در دو فرد مشابه باشد، حتی در مواردی که هر دو فرد واکسنی مشابه زده بودند. پس می توان گفت که نمودار پادتنی هر شخص مانند اثر انگشتش منحصربه فرد است.

گرچه تفاوت میان پادتن ها ناچیز است، این تفاوت جزئی روی طول دوره بیماری بسیار اثرگذار است. اگر کسی پادتن های کمتری در مقابل عوامل بیماری زای خاصی فراوری کند یا پادتن هایی بسازد که کارآیی کمتری در کشتن عوامل بیماری زا دارد، بیماری او ممکن است شدیدتر گردد یا به دفعات بیشتر سراغ او بیاید. از سوی دیگر، اگر افراد پادتن هایی فراوری نمایند که در خنثی سازی عوامل بیماری زا عالی عمل می نماید، از پادتن های آنان می گردد برای واکسینه و درمان دیگر بیماران استفاده کرد.

یافته های این پژوهش فرصتی برای واکسیناسیون بهینه و فراوری دارو هایی متناسب با سیستم ایمنی خاص هر فرد ایجاد می نماید. با دستیابی به نموداری از پادتن های موجود در بدن افراد، می توان واکنش بدن آن ها به واکسن، عفونت یا حتی درمان دارویی را رصد کرد. با این شیوه، می توان دید که آیا بدن فرد میزان کافی از پادتن لازم، مثلا برای مقابله با ویروس کرونا، را فراوری می نماید یا نه؛ و اگر بدن میزان کافی پادتن نساخت، می گردد برای بیمار واکسن تقویت نماینده یا پادتن هایی که برای افراد دیگر اثربخش بوده است تجویز کرد.

منبع: اینترنشنال